Wady zgryzu wymagające leczenia ortodontycznego

Wady zgryzu to jedne z najczęstszych problemów zdrowotnych dotykających zarówno dzieci, jak i dorosłych. Objawiają się nieprawidłowym złożeniem zębów lub ich nieprawidłowym ustawieniem w szczęce i żuchwie. Mogą być wadami dziedzicznymi lub nabytymi na skutek niewłaściwych nawyków, urazów, chorób przyzębia czy nieprawidłowo leczonych próchnic.

Niektóre łagodniejsze wady nie wymagają interwencji lub wystarczy proste wyrównanie aparatem zdejmowanym. Jednak w przypadku nasilonych i długotrwałych zaburzeń zgryzu konieczne jest podjęcie leczenia ortodontycznego. Opóźnienie terapii może prowadzić do pogłębienia wady, a w konsekwencji do problemów z żuciem, mówieniem, stanem zębów i tkanek jamy ustnej.

Rozpoznawanie wad zgryzu u dzieci i dorosłych

Aby rozpoznać i zakwalifikować wadę zgryzu do leczenia, stomatolodzy i ortodonci przeprowadzają dokładne badania. Robi to każdy dentysta czy ortodonta w Wołominie, Wrocławiu czy Płocku. Obejmują one m.in. wywiad medyczny, badanie zewnątrzustne, wewnątrzustne, badanie modeli diagnostycznych, a także analizę zdjęć pantomograficznych i cefalometrycznych.

U dzieci badania przesiewowe przeprowadza się zwykle między 7. a 12. rokiem życia. Wykrycie wady w zgryzie na tym etapie umożliwia wczesne rozpoczęcie leczenia i uzyskanie optymalnych efektów terapeutycznych.

U dorosłych wady zgryzu często rozpoznawane są przypadkowo, np. podczas rutynowej wizyty kontrolnej. Jednak i w tym wieku możliwe jest skuteczne leczenie, choć wymaga ono zwykle więcej cierpliwości i samodyscypliny.

Najczęściej występujące wady zgryzu i ich konsekwencje

Do najczęstszych wad zgryzu wymagających interwencji ortodontycznej należą m.in.:

• Zgryz otwarty – prowadzi m.in. do wad wymowy i problemy z przeżuwaniem pokarmów.
• Zgryz głęboki –powoduje m.in. urazy błony śluzowej podniebienia i języka.
• Stłoczenia zębów – mogą prowadzić do próchnicy i chorób przyzębia. Utrudniają też prawidłową higienę jamy ustnej.
• Zgryz krzyżowy – doprowadza do nadmiernego starcia zębów i ryzyka ich uszkodzenia.

Długotrwałe, nieleczone wady zgryzu zwiększają ryzyko wielu chorób i dolegliwości, m.in. bólów głowy, karku i stawów żuchwowych, bruksizmu, a nawet wad postawy. Mogą także negatywnie wpływać na komfort życia i samoocenę pacjenta.

Kiedy należy rozpocząć leczenie ortodontyczne?

O tym, kiedy zastosować leczenie ortodontyczne decyduje głównie rodzaj i nasilenie wady zgryzu. Leczenie zwykle zalecane jest w następujących sytuacjach:

• Stwierdzono ciężkie wady, które mogą się pogłębiać, np. zgryz otwarty czy głęboki przedni.
• Zdiagnozowano umiarkowane lub ciężkie stłoczenia, niedobory miejsca lub nieprawidłowo ustawione zęby.
• Występuje dysfunkcja żuchwy, zaburzająca prawidłowe żucie i mowę.
• Zaobserwowano objawy bruksizmu, mogącego uszkadzać uzębienie.
• Stwierdzono nawykowe wysuwanie zębów do przodu, co z czasem może je uszkodzić.

W przypadku łagodniejszych wad czasem można poczekać do zakończenia rozwoju uzębienia stałego. Jednak opóźnianie terapii dłużej niż do 14–18 roku życia zwykle jest niewskazane.

Metody leczenia różnych typów wad zgryzu

Ortopedia szczękowa dysponuje obecnie różnorodnymi metodami, by skutecznie i bezpiecznie leczyć większość wad zgryzu. Dobór techniki zależy od rodzaju i stopnia zaawansowania nieprawidłowości.

Przy stłoczeniach stosuje się m.in. aparaty stałe ze stali nierdzewnej przyklejane do zębów. Służą do stopniowego rozszerzania łuku zębowego.

Zgryz otwarty koryguje się np. za pomocą specjalnych płytek podniebiennych, stopniowo unoszących zgryz.

Na zgryz głęboki pomocne są m.in. aparaty tzw. aktywne, wywierające nacisk na zęby, by poprawić ich położenie.

Dysfunkcje żuchwy leczy się np. aparatami c–palatalnymi i nakładkami relaksacyjnymi.

Jak ortodoncja może zapobiegać poważniejszym problemom zdrowotnym?

• Urazowe uszkodzenia zębów i tkanek przyzębia
• Zaburzenia czynnościowe narządu żucia, np. trudności w gryzieniu i przeżuwaniu
• Dolegliwości bólowe ze strony mięśni i stawów żuchwowych
• Migrena, bóle głowy i karku związane ze zgrzytaniem zębami
• Problemy z wymową i artykulacją dźwięków
• Zaburzenia oddychania i bezdech senny
• Powikłania ze strony układu kostno–stawowego, np. skrzywienie kręgosłupa
• Obniżona jakość życia i problemy emocjonalne

Dlatego tak ważne jest, aby nie lekceważyć symptomów wad zgryzu i w porę rozpocząć leczenie ortodontyczne. Pozwoli to uchronić pacjenta przed wieloma uciążliwymi konsekwencjami zdrowotnymi.

Czas trwania i etapy leczenia ortodontycznego

Terapia ortodontyczna wad zgryzu to proces rozłożony w czasie, wymagający cierpliwości. Średnio leczenie aparatem stałym trwa od 1,5 do 3 lat, w zależności od rodzaju wady. Składa się z kilku etapów.

1. Zakładanie aparatu i stopniowa aktywacja – od 2 do 6 miesięcy.
2. Faza wyrównywania nieprawidłowości – ok. 12–24 miesięcy.
3. Faza końcowa stabilizacji – ok. 6 miesięcy.
4. Noszenie retencji po zakończeniu (aparat zdejmowany) – do 2 lat.

Wizyty kontrolne odbywają się co 4–8 tygodni. Leczenie wymaga dyscypliny i dokładnego przestrzegania zaleceń ortodonty.