Artykuł sponsorowany
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść artykułu i osobiste poglądy autora.
Adaptogeny to naturalne rośliny i grzyby, które wspomagają organizm w adaptacji do stresu fizycznego, psychicznego i środowiskowego. Pomagają stabilizować procesy metaboliczne, hormonalne i odpornościowe, przyczyniając się do stanu równowagi – czyli homeostazy. Adaptogeny działają jak „regulator mocy” – zamiast stymulować, przywracają wewnętrzną harmonię. Historia adaptogenów zaczęła się w Rosji lat 50. i 60., gdzie naukowcy, tacy jak Łazariew i Brekhman, zdefiniowali je jako substancje zwiększające odporność nieswoistą organizmu.
Jeśli codzienne życie przypomina intensywny maraton pełen stresu, deadlines, problemów i nieprzespanych nocy – adaptogeny mogą być wsparciem. Nie działają natychmiast jak narkotyk, ale stopniowo budują odporność mentalną, pomagając radzić sobie ze zmęczeniem, lękiem i spadkiem koncentracji. Umysł staje się wtedy jak dobrze skalibrowana maszyna – reaguje precyzyjniej, mniej emocjonalnie i z większą odpornością.
Modulator osi HPA – podwzgórze‑przysadka‑nadnercza
Adaptogeny działają na oś HPA, która reguluje stresowy hormon kortyzol i jego reakcję w organizmie. Dzięki temu organizm nie reaguje nadmiernie na stres, poziom kortyzolu się stabilizuje, a Ty czujesz większą wewnętrzną spokój i kontrolę nad emocjami. To kluczowy mechanizm, potwierdzony w praktyce klinicznej i badaniach na zwierzętach.
Neuroprotekcja, nootropy i modulacja neurotransmiterów
Adaptogeny takie jak Rhodiola rosea, Withania somnifera (ashwagandha), Eleutherococcus senticosus wpływają na neurotransmitery: serotoninę, dopaminę, GABA. Ich działanie obejmuje neuroprotekcję i łagodzenie lęku, a także wsparcie funkcji poznawczych – jak koncentracja czy pamięć.
Antyoksydacja i ochrona mózgu
W wyniku chronicznego stresu pojawiają się wolne rodniki i przewlekłe stany zapalne. Adaptogeny neutralizują wolne rodniki (działanie antyoksydacyjne), wspomagają naprawę DNA i chronią neurony przed stresem oksydacyjnym. Produktem łączącym wiele adaptogenów jest suplement diety Herb Yourself Twój sprawniejszy Mózg i układ nerwowy.
Ashwagandha – uspokojenie, sen i odporność na stres
Badania kliniczne wykazały, że ashwagandha skutecznie obniża poziom kortyzolu, poprawia jakość snu i redukuje objawy lękowe u osób z przewlekłym stresem. Działa jak delikatny uspokajacz — bez wpływu na funkcjonalność w ciągu dnia. Jest szczególnie ceniona jako sposób na zwiększenie odporności psychicznej.
Różeniec górski (Rhodiola rosea) – stymulująca równowaga i koncentracja
Rhodiola działa pobudzająco, ale w zrównoważony sposób — pomaga w walce ze zmęczeniem umysłowym, poprawia uwagą i czujność podczas dużego obciążenia intelektualnego. W badaniach klinicznych wykazano, że ekstrakt SHR‑5 zmniejsza zmęczenie i wspiera funkcje poznawcze, zwłaszcza w okresach intensywnej pracy.
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) – wspomaga koncentrację i odporność psychiczną
Schisandra stymuluje zdolność adaptacji do różnych stresorów, wspiera funkcje poznawcze i pomaga utrzymać jasność umysłu przy długotrwałym obciążeniu. W tradycyjnej medycynie uważana była za doskonały tonik mentalny.
Eleuthero (żeń‑szeń syberyjski), żeń-szeń i gotu kola
Grzyby adaptogenne: Reishi, Cordyceps
Reishi działa relaksująco i wspiera jakość snu oraz odporność organizmu, natomiast Cordyceps sprzyja regeneracji, energii fizycznej i psychicznej przy dużych obciążeniach.
Kliniczne dowody na redukcję stresu i lęku
Ostatni przegląd systematyczny z 2025 roku ocenił wpływ adaptogenów i psychobiotyków na stres i lęk. Okazało się, że Withania somnifera (ashwagandha) i Rhodiola rosea wykazują znaczący wpływ na obniżenie poziomu kortyzolu i poprawę odporności psychicznej.
Neurobiologiczne mechanizmy potwierdzone badaniami
Adaptogeny wpływają na molekularne markery stresu, takie jak białka HSP70, kinazy JNK1, czynnik FOXO, modulując odpowiedź na stres i chroniąc komórki nerwowe.
Jeżeli szukasz przebadanych i bezpiecznych adaptogenów to odwiedź producenta suplementów diety www.herbyourself.pl
Integrująca rola w depresji
Fandom badań MDPI (2023) wskazuje, że adaptogeny mogą obniżać tzw. allostatyczne obciążenie, wspierać ochronne czynniki neurotroficzne (np. BDNF) i działać jako element wsparcia w łagodnych formach depresji.
Wybór formy i dawkowanie
Najlepsze efekty osiąga się przy użyciu ekstraktów standaryzowanych, np. ashwagandhy 5% witanolidów, Rhodiola rosea zawierająca 3% rosavinu. Typowe dawki:
UWAGA! Powyższe dawki stanowią przykład, zawsze stosuj się do dawek opisanych na produkcie, ponieważ różne produkty mają różne stężenia ekstraktów.
Cykl stosowania – bezpieczeństwo i wyważenie
Zaleca się stosowanie adaptogenów w cyklach: np. 6–8 tygodni kuracji i 2–4 tygodnie przerwy. Pomaga to uniknąć adaptacji receptorowej i wzmacnia skuteczność długofalową.
Moje praktyczne porady
Kto powinien zachować ostrożność?
Potencjalne skutki uboczne
Zwykle adaptogeny są dobrze tolerowane, ale możliwe działania niepożądane to:
Dlaczego adaptogeny mogą wspierać zdrowie mentalne?
To nie magiczne panaceum, ale wartościowy element szerokiej strategii dla osób żyjących intensywnie mentalnie: pracujących, zestresowanych albo szukających naturalnego wsparcia psychicznego.
Uwaga:
Żadna treść na tej stronie, niezależnie od daty, nie powinna być nigdy używana jako substytut bezpośredniej porady medycznej od lekarza lub innego wykwalifikowanego klinicysty.
Źródło:
Panossian A, Wikman G. Effects of Adaptogens on the Central Nervous System and the Molecular Mechanisms Associated with Their Stress-Protective Activity. Pharmaceuticals (Basel). 2010;3(1):188-224. Published 2010 Jan 19. doi:10.3390/ph3010188
Panossian AG. Adaptogens in mental and behavioral disorders. Psychiatr Clin North Am. 2013;36(1):49-64. doi:10.1016/j.psc.2012.12.005
